Monitoring Gęsi Zbożowej (MGZ)
Rozpoczęty jesienią 2012 roku Monitoring Noclegowisk Gęsi dostarcza głównie informacji o liczebnościach gęsi tundrowej (do niedawna gęsi zbożowej) i gęsi białoczelnej. Według przyjętej obecnie taksonomii gatunków ptaków występujących w Polsce dawna gęś zbożowa została rozdzielona na gęś tundrową Anser serrirostris (dawna grupa podgatunkowa „rossicus”) i zbożową Anser fabalis. Dane dotyczące udziału ilościowego obu gatunków w zgrupowaniach gęsi zatrzymujących się na terenie Polski były jak dotąd nieliczne i ograniczone do niewielkich obszarów (Kotlina Biebrzańska, Ziemia Łódzka). Metodyka MNG, zakładająca liczenia na wylocie z noclegowisk, nie pozwalała zazwyczaj na ocenę udziału obu bardzo podobnych morfologicznie gatunków w obserwowanych stadach.
W celu określenia proporcji liczebności gęsi tundrowej i gęsi zbożowej w zgrupowaniach migrujących oraz zimujących gęsi w Polsce stworzono nowy protokół obserwacyjny, który ze względu na różnice w metodyce terenowej i strukturze danych wydzielono jako osobny program – Monitoring Gęsi Zbożowej. Liczenie w MGZ polega na przeglądaniu przez obserwatora stad gęsi na żerowiskach (ewentualnie w innych miejscach dziennego odpoczynku) i dokładnym określaniu przynależności możliwie największej liczby osobników do jednego z dwóch gatunków kompleksu gęsi zbożowej. Wynikiem MGZ jest udział procentowy nowo wydzielonych gatunków w mieszanych stadach. Przy odpowiednio dużej próbie dokładnie przejrzanych gęsi oraz przy wykorzystaniu danych MNG o liczebności całkowitej gęsi z kompleksu zbożowej możliwe będzie oszacowanie całkowitej liczebności migrujących i zimujących populacji obu gatunków w Polsce.
Od drugiego sezonu prac MGZ (2023 rok) liczenia monitoringowe prowadzone są tylko w styczniu, w terminie wspólnym z liczeniami w ramach MNG.
Wyniki obserwacji w 2023 roku
W drugim sezonie MGZ przeprowadzono liczenia na 27 powierzchniach zlokalizowanych w rejonach regularnych zimowych koncentracji gęsi z kompleksu zbożowa / tundrowa Anser fabalis / serrirostris. Gęsi stwierdzono na 16 powierzchniach (1 do 4 stad na powierzchnię). Łącznie w trakcie liczeń do gatunku oznaczono 28,6 tys. gęsi, z czego 21,9 tys. gęsi z kompleksu zbożowa / tundrowa.
Na 28 stad ze stwierdzoną obecnością gęsi z kompleksu zbożowa / tundrowa w zaledwie czterech stwierdzono gęsi zbożowe, w łącznej liczbie 22 osobników. Udział gęsi zbożowej w zgrupowaniach gęsi z kompleksu zbożowa / tundrowa był bardzo niski i wahał się od 0 do 2,95% w zależności od regionu Polski. Największy udział procentowy gęsi zbożowej stwierdzono w Polsce północnej, co jest zgodne ze spodziewanymi wynikami.
