Monitoring Żołny (MZO) | rok 2023
Żołna Merops apiaster
Monitoring Żołny to program, którego głównym celem w latach 2020–2022 była próba oceny krajowej liczebności gatunku. Wyniki pierwszych trzech lat MZO wykazały bardzo dynamiczny rozwój populacji lęgowej żołny w kraju, a łączna liczebność dla tego okresu wynosiła co najmniej 1000–1700 par. Coraz większa liczba znajdowanych co roku stanowisk żołny uniemożliwiała kontynuowanie cenzusu na dotychczasowych zasadach. W związku z tym, od 2023 roku program zmienił się w monitoring sondażowy. Żołnę liczono wyłącznie na 120 powierzchniach próbnych, z których 100 wylosowano w znanym areale gatunku z lat 2020–2021, a dodatkowe 20 kwadratów wylosowano poza znanymi stanowiskami. Celem programu jest śledzenie zmian rozpowszechnienia i liczebności żołny oraz tempa ekspansji jej populacji na nowe obszary.
W roku 2023 wykazano gniazdowanie żołny na 369 stanowiskach rozmieszczonych na 93 powierzchniach 10x10 km (77,5% kontrolowanych powierzchni). Łączna liczebność gatunku wyniosła 1 371 par lęgowych, co oznacza, że w porównaniu do danych uzyskanych w poprzednich latach na zbiorze tych samych powierzchni, liczebność wzrosła o ok. 18% w stosunku do lat 2021–2022 i o 52% wobec stanu z 2020 roku. Uzyskane wskaźniki liczebności w latach 2020–2023 wskazują na silny wzrost liczebności populacji żołny w kraju. Największe kolonie lęgowe znajdowały się na Lubelszczyźnie i Dolnym Śląsku – liczyły one 31, 38 i 43 nory. Duże zagęszczenia stanowisk lęgowych gatunek osiągnął tradycyjnie na Lubelszczyźnie, gdzie stwierdzono maksymalnie nawet 35 kolonii na jednej powierzchni z zagęszczeniem 198 par. Na stanowiskach żołny liczono również gatunek dodatkowy – brzegówkę. Wykazano łącznie 8 014 zajętych nor tego gatunku jaskółki. Choć był to najwyższy uzyskany dotąd wskaźnik liczebności na powierzchniach MZO, to trend gatunku dla lat 2020–2023 pozostał nieokreślony.
