Monitoring Żołny (MZO) | rok 2024
Monitoring Żołny to program, którego głównym celem w latach 2020–2022 była próba oceny krajowej liczebności gatunku. Wyniki pierwszych trzech lat MZO wykazały bardzo dynamiczny rozwój populacji lęgowej w kraju, a łączna liczebność dla tego okresu wynosiła co najmniej 1000–1700 par. Coraz większa liczba znajdowanych co roku stanowisk żołny uniemożliwiała kontynuowanie cenzusu. W związku z tym, od roku 2023 program zmienił się w monitoring sondażowy. Aktualnie żołnę liczy się wyłącznie na 120 powierzchniach próbnych, z których 100 wylosowano w znanym areale gatunku z lat 2020–2021, a dodatkowe 20 kwadratów wylosowano poza znanymi stanowiskami. Celem programu jest śledzenie zmian rozpowszechnienia i liczebności żołny oraz tempa ekspansji jej populacji.
W roku 2024 na 120 powierzchniach przeprowadzono prace terenowe na 593 stanowiskach
Żołna
W roku 2024 wykazano gniazdowanie żołny na 396 stanowiskach rozmieszczonych na 95 powierzchniach 10x10 km (79% kontrolowanych powierzchni).
Łączna liczebność gatunku wyniosła 1618 par lęgowych, co oznacza, że w porównaniu do danych uzyskanych w poprzednich latach na zbiorze tych samych powierzchni, liczebność wzrosła o o 59% wobec stanu z roku 2020. Co ciekawe, tegoroczna liczebność uzyskana wyłącznie na 120 losowych powierzchniach jest o 38% wyższa od liczebności całej krajowej populacji z roku 2020 i porównywalna do liczebności z roku 2021, kiedy w całym kraju wykazano 1644 pary na 204 powierzchniach.
Uzyskane wskaźniki liczebności w latach 2020–2024 wskazują na silny wzrost liczebności populacji żołny w kraju. Największe kolonie lęgowe znajdowały się na Lubelszczyźnie, Dolnym Śląsku, Ziemi Świętokrzyskiej i Podlasiu i liczyły 30, 33, 34 i 36 par. Duże zagęszczenia stanowisk lęgowych gatunek osiągnął ponownie na Lubelszczyźnie, gdzie stwierdzono maksymalnie do 35 kolonii na jednej powierzchni z zagęszczeniem 183 par/100 km².
Gatunki dodatkowe- brzegówka
Na stanowiskach żołny liczono również gatunek dodatkowy – brzegówkę. Wykazano łącznie 8841 zajętych nor tego gatunku. Choć był to najwyższy uzyskany dotąd wskaźnik liczebności na powierzchniach MZO, to trend gatunku dla lat 2020–2024 pozostał nieokreślony.
