Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL) | rok 2024
Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL) to największy program realizowany w ramach Monitoringu Ptaków Polski, a jego start miał miejsce w roku 2000. Przez 25 lat trwania programu zebrano dane, które umożliwiają obliczenie istotnych statystycznie trendów zmian liczebności dla 110 najszerzej rozpowszechnionych gatunków w odniesieniu do roku startowego. W roku 2024 w MPPL udział wzięło 499 obserwatorów głównych, którzy wykonali liczenia na 845 powierzchniach próbnych (każda o wielkości 1 km²).
Wskaźniki zmian liczebności 100 najliczniejszych gatunków ptaków
W ciągu 25 lat badań odnotowano umiarkowany wzrost liczebności 100 najszerzej rozpowszechnionych gatunków ptaków w Polsce. Wartość wskaźnika w roku 2024 wynosiła 1,0368, a średnie roczne tempo zmian w latach 2000-2024 – 0,23% . Jednak w okresie krótkoterminowym (ostatnie 12 lat) wartości wskaźnika zaczęły się zmniejszać, a jego krótkoterminowy trend okazał się być spadkowy.
W ciągu ostatnich 12 lat pospolite ptaki w Polsce zmniejszyły liczebność średnio o 4,86%. Wzrosty liczebności odnotowywano głównie w pierwszej dekadzie XXI wieku, a w kolejnych latach wartości wskaźników stopniowo się zmniejszały.
Na poniższych wykresach przedstawiono zmiany wskaźnika liczebności zagregowanego dla 100 najpospolitszych gatunków ptaków w latach 2000–2024 na obszarze całego kraju (lewy wykres) oraz w podziale na powierzchnie leżące w OSOP Natura 2000 (środkowy wykres) i poza nimi (prawy wykres). Skala osi Y na każdym wykresie ma inny zakres. Linią zaznaczono trend dopasowany za pomocą funkcji loess.
Trendy liczebności
W trakcie realizacji MPPL 20 gatunków ptaków nie wykazywało kierunkowych zmian trendu liczebności, a ich populacje można uznać za stabilne (wskaźnik liczebności pozostawał na zbliżonym poziomie w stosunku do roku startowego – 2000). Wzrostowy trend zmian liczebności zarejestrowano dla 49 gatunków, natomiast populacje 41 gatunków charakteryzowały się tendencjami spadkowymi. Gatunkiem wykazującym najsilniejszy trend wzrostowy był ponownie dzięcioł zielony, ponadto odnotowano znaczący wzrost liczebności żurawia, pleszki, siniaka i zniczka. Najsilniejszy spadek liczebności odnotowano dla: rycyka, świergotka polnego, czajki, przepiórki, turkawki.
rycyk, fot. Łukasz Bednarz
świergotek polny fot. Radosław Gwóźdź
czajka, fot. Grzegorz Leśniewski
Rozpowszechnienie gatunków
W 2024 roku 84 gatunków osiągnęło rozpowszechnienie przekraczające 10% powierzchni, które stanowi umowne kryterium uznania gatunku za pospolity . Najczęściej spotykane były grzywacz (94,9%), kos (93,5%), kapturka (93%) oraz zięba i bogatka (po 91%).
Wskaźniki ptaków krajobrazu rolniczego oraz pospolitych ptaków leśnych
W całym okresie badań wykazano umiarkowany spadek indeksu zmian liczebności ptaków krajobrazu rolniczego, a tempo spadku wynosiło około 1% na rok (wskaźnik obliczany jest dla 22 gatunków silnie związanych z krajobrazem rolniczym, więcej informacji tu). Z kolei wskaźnik zmian liczebności pospolitych ptaków leśnych w całym okresie badań wykazywał umiarkowany wzrost w tempie 1% rocznie (indeks liczebności obliczany jest dla 34 gatunków silnie związanych z siedliskami leśnymi - więcej informacji tu).
Zmiany liczebności 110 gatunków ptaków rejestrowanych w ramach MPPL
Gatunki uszeregowano w porządku systematycznym.
