Wysoka liczebność bernikli białolicej w Monitoringu Noclegowisk Gęsi
Bernikla białolica jest gatunkiem gęsi, który w ostatnich kilku dziesięcioleciach znacząco zwiększył swoją liczebność w Europie. Szczególnie intensywny wzrost odnotowano w populacji rosyjskiej, pierwotnie zasiedlającej rejon Morza Barentsa. Jako główny czynnik wpływający na dodatni trend populacji uznawane są korzystne dla gatunku zmiany w gospodarowaniu terenami zielonymi na obszarach wykorzystywanych przez bernikle jako miejsca odpoczynku podczas migracji i zimowania, skutkujące lepszą kondycją osobników i większym sukcesem lęgowym. W ślad za wzrostem liczebności ptaki z tej populacji zaczęły również gniazdować w nowych miejscach, stopniowo rozszerzając swój areał lęgowy w kierunku południowo-zachodnim. Skolonizowały w ten sposób rozległe obszary wzdłuż tradycyjnych szlaków wędrówek, między innymi całą północną część basenu Morza Bałtyckiego.
Bernikla białolica na noclegowisku. Fot. Radosław Gwóźdź
Dodatni trend populacji lęgowej znalazł odbicie w zmianie statusu gatunku na obszarze naszego kraju. Dawniej bernikla białolica należała do ptaków bardzo rzadko zalatujących do Polski (zaledwie pięć znanych okazów z całego XIX). Po II wojnie światowej liczba stwierdzeń szybko wzrastała: do 1983 roku gatunek odnotowano łącznie ok. 45 razy (największe zgrupowanie z tego okresu liczyło 38 ptaków), podczas gdy w kolejnych 14 latach liczba spotkań wyniosła już ponad 220 (maksymalna koncentracja 200 os.). Od 1968 roku bernikla białolica obserwowana jest w Polsce corocznie, zaś jej status u progu obecnego stulecia określano jako bardzo nielicznie przelotny.
Ostatnie dwie dekady przyniosły dalszy wzrost liczby obserwacji i liczebności zgrupowań. Potwierdzają to wyniki rozpoczętego jesienią 2012 roku Monitoringu Noclegowisk Gęsi. Dziesięć sezonów liczeń w ramach tego programu wykazało umiarkowany trend wzrostowy liczebności gatunku w okresie zimowym oraz silny wzrost podczas przelotu wiosennego, zaś rozpowszechnienie w skali kraju wzrasta we wszystkich monitorowanych okresach fenologicznych (migracja jesienna i wiosenna oraz zimowanie).
Zgrupowanie żerowiskowe bernikli białolicych. Fot. Radosław Gwóźdź
Drugie wiosenne liczenie w ostatnim sezonie monitoringu, przeprowadzone na początku drugiej połowy marca 2022 r., przyniosło najwyższą liczebność w historii. Na 31 noclegowiskach obserwatorzy doliczyli się 3205 osobników. Niemal ¾ spośród tej liczby, czyli ponad 2350 ptaków, przebywało na największym krajowym noclegowisku gęsi w Parku Narodowym Ujście Warty. Zgrupowania liczące ponad 100 bernikli odnotowano również w dolinie dolnej Odry poniżej Kostrzyna, w kompleksie stawów Antoniny w dolinie Noteci oraz na jeziorze Gardno w Słowińskim Parku Narodowym. Wynik ten stanowi potwierdzenie rosnącego znaczenia noclegowisk w północno-zachodniej części Polski dla bernikli białolicych. Warto dodać, że obserwacje spoza Monitoringu Noclegowisk Gęsi również wskazują na Park Narodowy Ujście Warty jako najważniejsze miejsce koncentracji gatunku na terenie naszego kraju.