Podsumowanie 11 lat badań ptaków na Morzu Bałtyckim
W styczniu 2021 roku minęło 10 lat od rozpoczęcia Monitoringu Zimujących Ptaków Morskich. Zarówno w ostatnim sezonie liczeń, jak i w przekroju wszystkich edycji, cztery gatunki wyraźnie dominowały liczebnie. Są to (w kolejności od najliczniejszego): lodówka, uhla, markaczka i mewa srebrzysta. Te same gatunki dominowały w poszczególnych sezonach. Wymieniona czwórka w takiej właśnie kolejności otwierała zestawienie najliczniejszych gatunków w 6 spośród 11 sezonów, natomiast we wszystkich edycjach monitoringu parą gatunków o najwyższej liczebności były lodówka (zawsze najliczniejsza) i uhla.
Nurnik. Fot. Andrzej Kośmicki
Spośród gatunków monitorowanych w ramach MZPM ekologicznie najbardziej związane z morzem są gatunki z rodziny alkowatych. Na Bałtyku regularnie zimują trzy z nich: alka, nurnik (fot) i nurzyk; zostały one zaliczone do gatunków podstawowych MZPM. W ramach monitoringu wszystkie trzy gatunki notowane były w strefie transektu w każdym z sezonów liczeń. Zdecydowanie najliczniejsza z nich była alka. Na uwagę zasługuje liczebność tego gatunku w styczniu 2012 roku, kiedy w strefie transektu stwierdzono aż 717 osobników (1399 os. biorąc pod uwagę wszystkie ptaki obserwowane w trakcie liczeń). W pozostałe lata alka występowała w zdecydowanie mniejszej liczbie: w strefie transektu notowano 31-98 os., natomiast wliczając wszystkie ptaki liczebność gatunku wahała się w przedziale 86-415 os. Rejonem największych koncentracji gatunku corocznie jest Zatoka Gdańska i okolice Mierzei Helskiej. W pozostałej części obszaru objętego MZPM gatunek ten występuje mniej regularnie i w znacznie mniejszej liczbie. Pozostałe dwa monitorowane gatunki notowano w znacznie mniejszej liczbie. Nieco liczniejszy z nich był nurzyk, który w strefie transektu występował w liczbie 1-74 os., natomiast liczebność nurnika wahała się w zakresie 1-18 os. Biorąc pod uwagę wszystkie ptaki, gatunki te notowano w zakresach odpowiednio 3-134 os. nurzyka oraz 1-29 os. nurnika. Nurzyki obserwowano głównie w rejonie Zatoki Gdańskiej, zaś nurniki na Ławicy Słupskiej.
Głuptak. Fot. Andrzej Kośmicki
Łącznie w trakcie prac MZPM stwierdzono obecność 40 gatunków ptaków związanych ekologicznie z morzem, z czego 32 gatunki odnotowano w strefie transektu. Wśród obserwowanych gatunków były również ptaki zaliczane do rzadkości faunistycznych w tej części Morza Bałtyckiego. W dwóch sezonach w trakcie morskich liczeń transektowych stwierdzono głuptaki (fot) – 1 os. w 2019 (w strefie transektu) oraz aż 6 os. (w tym 1 os. w strefie transektu) w 2021 roku. Obserwacje miały miejsce głównie w rejonie Zatoki Pomorskiej, z wyjątkiem jednego ptaka stwierdzonego w ostatnim sezonie na wysokości Koszalina. Obserwacje w ramach MZPM potwierdzają wzrost liczby stwierdzeń głuptaków w polskiej części Bałtyku w ostatnich latach – do końca 2019 roku gatunek ten odnotowano 36 razy, a w okresie od stycznia 2020 do końca zimy 2021 widziano go co najmniej 34 razy (część stwierdzeń zapewne dotyczy tych samych przemieszczających się ptaków). Innym gatunkiem zalatującym sporadycznie na wody Polski (53 stwierdzenia do końca 2020 roku) jest wydrzyk wielki (fot); w ramach liczeń w 2021 roku w Zatoce Pomorskiej odnotowano 2 osobniki, w tym 1 ptak przebywał w strefie transektu. Najrzadszym z gatunków obserwowanych w ramach MZPM był turkan. Ten niezwykle rzadki na południowym Bałtyku gatunek kaczki został zaobserwowany w 2020 roku w rejonie Kołobrzegu, a stwierdzenie to było 33 obserwacją turkana w Polsce.
Wydrzyk wielki. Fot. Andrzej Kośmicki