Silny wzrost liczebności żurawi zimujących w Polsce
Od początku prowadzenia liczeń w ramach Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych obserwowany jest silny wzrost liczby żurawi zimujących w Polsce.
Żuraw należy do ptaków wędrownych, a główne zimowiska europejskiej populacji gatunku znajdują się w rejonie Morza Śródziemnego. Do niedawna obserwacje osobników ewidentnie zimujących (czyli z pominięciem stwierdzeń z grudnia i lutego, mogących dotyczyć późnych i wczesnych migrantów) były na terenie większości naszego kraju zjawiskiem bardzo rzadkim. Pierwszym styczniowym stwierdzeniem od początku badań ornitologicznych w Polsce była obserwacja 6 lecących ptaków w 1961 roku pod Legnicą na Dolnym Śląsku. Do końca lat 90-tych w tym miesiącu żurawie odnotowano zaledwie kilkanaście razy, głównie w zachodniej części kraju.
Żurawie na zimowisku wraz z gęsiami tundrowymi. Fot. Agnieszka Florczyk
Na przełomie wieków obserwacje żurawi w styczniu stały się w Polsce nieco częstsze. Dane z akcji regionalnych i lokalnych wskazują jednak, że zjawisko zimowania wciąż było nieregularne, a maksymalne koncentracje ptaków nie przekraczały kilkudziesięciu osobników. Przykładowo, na 130-kilometrowym odcinku doliny środkowej Odry w latach 1994-2002 dokonano ledwie jednej obserwacji kilku ptaków (w 2001 roku), zaś podczas regularnych liczeń na całym Pomorzu Zachodnim w latach 2002-2006 gatunek odnotowano podczas dwóch zim (z pięciu) w liczbie 6 i 18 osobników. W pierwszej dekadzie XXI wieku w zachodniej Polsce zaobserwowano stałe zimowisko żurawia na polach irygacyjnych we Wrocławiu, ze wzrastającą liczbą ptaków podczas kolejnych zim. W styczniu 2005 roku przebywało tam od 6 do ponad 30 osobników, w 2011 roku zimujące stado liczyło już co najmniej 200 żurawi, zaś podczas regularnych liczeń w 2013 roku odnotowano maksymalną koncentrację aż 1042 ptaków.
Zimujące żurawie - na pierwszym planie po lewej osobnik dorosły, po prawej ptak młodociany. Fot. Agnieszka Florczyk
Rozpoczęte w styczniu 2011 roku liczenia w ramach Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych wykazały coroczne zimowanie żurawi w Polsce. Mimo pewnych wahań liczebności, odnotowany w ciągu 13 sezonów liczeń trend liczebności kwalifikował się jako silny wzrost. Podczas tegorocznej edycji MZPW obserwatorzy stwierdzili łącznie 5805 osobników na 118 obiektach (spośród 558 kontrolowanych). Zgodnie z oczekiwaniami najwięcej żurawi zimowało w zachodniej Polsce (Ziemia Lubuska, Pomorze Zachodnie, Dolny Śląsk), a rekordową koncentrację niespełna 4000 ptaków stwierdzono w Parku Narodowym Ujście Warty. Gatunek stwierdzono jednak w niemal wszystkich regionach, w tym na wielu stanowiskach we wschodniej części kraju (np. 41 osobników w Dolinie Dolnego Bugu). W obliczu postępujących zmian klimatu i związanych z nimi coraz łagodniejszych zim należy oczekiwać dalszego wzrostu liczebności żurawi w kolejnych sezonach zimowych liczeń monitoringowych.
Trend liczebności żurawia w liczeniach Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych (linia niebieska - zmiany liczebności, linia czerwona - krzywa trendu, szary obszar wzdłuż linii trendu - błąd standardowy)
Rozmieszczenie żurawi, stwierdzonych w Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych w 2023 roku