Rekordowa liczebność lęgowej populacji czapli białej
Od drugiej połowy XX wieku trwa wzrost liczebności czapli białej w Europie. W jego wyniku gatunek ten stał się stałym elementem lęgowej awifauny Polski, zaś liczba par lęgowych wciąż się zwiększa.
Dawniej czapla biała zaliczana była do ptaków rzadko zalatujących do Polski. W starszych źródłach znajduje się informacja o lęgu jednej pary tego gatunku w 1863 roku pod Głogowem na Dolnym Śląsku. Potem, dopiero w 1978 roku na Stawach Milickich obserwowano tokującą i budującą gniazdo parę; do lęgu jednak nie doszło. W tym okresie na terenie naszego kraju nawet obserwacje nielęgowych czapli białych były sporadyczne.
Pisklęta czapli białej w gnieździe. Fot. Adam Zbyryt
W latach 1990. odnotowano silny wzrost liczby obserwacji poza okresem lęgowym, zaś w 1997 roku stwierdzono gniazdowanie 3 par na Bagnach Biebrzańskich. W następnych sezonach notowano lęgi na kolejnych stanowiskach, m.in. w 1998 roku czaple białe zagnieździły się w Ujściu Warty, a w 2002 roku stwierdzono kolonię 18 par nad zb. Jeziorsko w woj. łódzkim (drugie z wymienionych stanowisk przez lata było zajmowane najregularniej). Od sezonu 2002 gniazdowanie czapli białych w Polsce stwierdzane było każdego roku. Maksymalna liczebność polskiej populacji lęgowej w pierwszej dekadzie XXI wieku osiągnęła 39 par, natomiast w latach 2011-2015 wahała się w zakresie 134-194 par. Dokładniejsze liczenie w 2018 r. wykazało już 496 par.
Widok z drona na kolonię lęgową czapli białych (Łaszczów na Lubelszczyźnie). Fot. Adam Zbyryt
Dzięki rozpoczętemu w 2020 roku Monitoringowi Czapli Siwej i Białej (MCZ) możliwe stało się śledzenie dynamiki zmian liczebności tego gatunku w kraju. Wyniki liczeń w 2020 roku wykazały początkowo 549 zajętych gniazd czapli białej. Jednakże, w wyniku rozszerzania się w społeczeństwie wiedzy o istnieniu programu MCZ, dzięki otrzymanym informacjom dane te zostały jeszcze uzupełnione o trzy dodatkowe (istniejące już w 2020 r.) stanowiska, dając łącznie aż 689 gniazd w pierwszym sezonie MCZ. Kolejny rok liczeń okazał się jeszcze lepszy dla krajowej populacji czapli białej. W 2021 roku gnieździło się już 955 par. Populacja wrosła więc aż o 28%.
Portret młodych czapli białych przed opuszczeniem gniazda. Fot. Adam Zbyryt
Czapla biała zasiedla obecnie tylko pojezierza Warmii i Mazur (5 stanowisk), Lubelszczyznę (4 stanowiska) oraz Kotlinę Biebrzańską (1 stanowisko). Populacja rozwija się wyłącznie we wschodniej części kraju, a zasiedlane wcześniej kolonie w środkowej i zachodniej Polsce (zb. Jeziorsko, Ujście Warty) nie są już obecnie aktywne. Istniejące najdłużej krajowe stanowisko nadbiebrzańskie jest silnie uzależnione od poziomu wody w rzece. suchym 2020 roku liczyło tylko 33, a w obfitującym w wodę 2021 roku – aż 163 gniazda. Najważniejszym krajowym stanowiskiem w obu latach badań pozostawało jez. Gaładuś na Suwalszczyźnie, skupiające odpowiednio 188 i 235 par. Spośród 10 stanowisk czynnych w 2021 roku, na sześciu czapla biała współwystępowała z czaplą siwą, zaś na czterech tworzyła kolonie jednogatunkowe.